Spis treści
Budapeszt – stolica i największa metropolia Węgier – to przepiękne miasto położone nad Dunajem, które okres swojej największej świetności i szybkiego rozwoju święciło w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku. Z tego okresu pochodzą najważniejsze zabytki oraz eleganckie, secesyjne kamienice
i gmachy publiczne, które świadczą o minionej pozycji i bogactwie węgierskiej stolicy. Budapeszt był wówczas, obok Wiednia, jedną z dwóch stolic monarchii Austro-Węgier, a liczba jego mieszkańców w 1910 roku przekraczała 880 tysięcy, co czyniło je wówczas większym od Rzymu, Madrytu, Lizbony czy Amsterdamu.
Historia powstania węgierskiego „Trójmiasta”
Formalnie Budapeszt został stworzony w latach 1872–1873 z połączenia trzech, wcześniej niezależnych miast: Budy i Óbudy na prawym brzegu Dunaju oraz Pesztu – na lewym brzegu rzeki. Buda, leżąca na zachodzie miasta, położona jest w bardziej zalesionym i pagórkowatym terenie. W przeszłości była stolicą królestwa Węgier, bo właśnie tam znajdziemy węgierski Zamek Królewski położony na Górze Zamkowej. Innym wartym odwiedzenia punktem Budy jest Wzgórze Gellerta z Cytadelą wzniesioną przez Austriaków po stłumieniu węgierskiej Wiosny Ludów w połowie XIX wieku.
Oprócz twierdzy, na szczycie Wzgórza Gellerta znajduje się także charakterystyczny Pomnik Wolności. Wzniesiono go w 1947 i przez długie lata poświęcony był żołnierzom radzieckim poległym w walce o Budapeszt. Przedstawia 14-metrową figurę kobiety z brązu, trzymającą palmowy liść, ustawioną na 26-metrowym postumencie. Po 1989 z pomnika usunięto komunistyczne symbole i obecnie upamiętnia wszystkich, którzy polegli za Węgry. Z okolic pomnika rozpościera się przepiękna panorama na cały Peszt z jego gęsto zabudowanym starym miastem.
Położony po wschodniej stronie rzeki Peszt stanowi większą część węgierskiej stolicy. To tu rozwijał się węgierski przemysł, a bogaci mieszczanie stawiali piękne kamienice. Dopiero wybudowanie w 1849 r. pierwszego stałego Mostu Łańcuchowego łączącego Peszt z Budą dało impuls do połączenia trzech sąsiadujących miast w Budapeszt, co ostatecznie sfinalizowano 1 stycznia 1873 roku.
Samolotem, koleją lub po prostu samochodem
Wybierając się do Budapesztu z Polski można rozważyć kilka opcji. Jeżeli mieszkamy w południowych rejonach, np. w Krakowie czy Katowicach, to odległość od węgierskiej stolicy wynosi około 400 km. Taki dystans można spokojnie pokonać samochodem – podróż zajmie nam około 6-7 godzin. Istnieją też połączenia kolejowe, np. bezpośrednie pociągi z Krakowa do Budapeszt-Nyugati – czas przejazdu wynosi tu około 9 godzin. Tradycyjnie najszybciej i najwygodniej dostaniemy się do Budapesztu samolotem. Węgierski tani przewoźnik Wizzair oraz polskie linie LOT oferują loty z Warszawy (Lotnisko Chopina) do Budapesztu. Natomiast irlandzki Ryanair lata z lotniska Warszawa-Modlin oraz z Poznania. Loty z Polski do Budapesztu należą do tańszych i planując podróż np. z 2-miesięcznym wyprzedzeniem można znaleźć bilety, których łączny koszt w obie strony zamknie się w cenie około 300-400 zł.
Budynek Parlamentu – ikona Budapesztu
Niewątpliwie najbardziej rozpoznawalną atrakcją Budapesztu jest budynek węgierskiego Parlamentu położony w Peszt nad samym brzegiem Dunaju. Dlatego najładniejsze zdjęcia Parlamentu zrobimy stojąc po drugiej stronie rzeki, w Budzie. W tym celu warto skorzystać z okazji i przejść się na drugą stronę Dunaju najstarszym mostem w Budapeszcie, czyli Mostem Łańcuchowym. Zwany też Mostem Széchenyiego, został on wybudowany w latach 1839–1849, a po zniszczeniach wojennych odbudowano go w 1949 roku.
Warto też rozważyć obejrzenie budynku Parlamentu w godzinach wieczornych, gdy jest pięknie podświetlony. Jest to jeden z największych na świecie gmachów parlamentu, powstawał w latach 1885-1904 i reprezentuje styl neogotycki. Gmach jest otwarty dla zwiedzających, choć w okresie sesji parlamentarnych mogą być ograniczenia jego dostępności. Bilety wstępu kosztują obecnie 25 EURO i warto je kupić z wyprzedzeniem poprzez stronę internetową: https://parlamentobudapest.com. W budynku prezentowana jest m.in. największa relikwia narodu węgierskiego – korona świętego Stefana i insygnia królewskie – skradzione w czasie II wojny światowej i szczęśliwie odnalezione w USA, zostały zwrócone Węgrom.
Zamek Buda i Wzgórze Zamkowe
Zamek królewski w Budapeszcie położony jest na Wzgórzu Zamkowym w Budzie, nieopodal Mostu Łańcuchowego. Pierwsza siedziba królewska w tym miejscu powstała zapewne już w XIV wieku, ale obecny gmach wzniesiono w stylu barokowym za panowania Habsburgów pod koniec XVIII w. W czasie II wojny światowej uległ zniszczeniom, ale został odbudowany.
Na Wzgórze Zamkowe możemy wejść na pieszo lub skorzystać z transportu publicznego, ale my polecamy wypróbować zabytkową kolejkę linowo-terenową – Budavari Siklo. Kursuje w godzinach 8-22, co 5 minut, trasa ma długość 95 metrów, a różnica wysokości pomiędzy stacjami to 50 metrów. Obydwa wagoniki kolejki poruszają się na zasadzie wahadła. Podczas gdy jeden jedzie w górę, drugi zjeżdża na dół. W jednym wagoniku może podróżować jednocześnie 24 osoby. Przejazd kosztuje 3000 forintów, ale naprawdę warto zafundować sobie tę przyjemność – widoki na miasto i Dunaj są warte ceny.
Zamek Buda jest dostępny do zwiedzania wewnątrz, jak i z zewnątrz (bezpłatnie). Do zwiedzania zewnętrznego dostępne są dziedzińce, mury oraz ogrody. Obecnie w zamku mieszczą się dwa muzea (wejścia odpłatne): Muzeum Historii Budapesztu z piękną kaplicą zamkową oraz Węgierska Galeria Narodowa. Mimo to warto zarezerwować sobie parę godzin na dokładne obejście całego terenu. Mieszczą się tu bowiem także inne zabytki, takie jak m.in. przepiękny Kościół Macieja, bajkowa Baszta Rybacka, Brama Wiedeńska i Plac Świętej Trójcy.
M1, czyli najstarsza linia metra na kontynencie
Będąc w Budapeszcie warto przejechać się najstarszą w kontynentalnej Europie linią metra (starsze metro jest tylko w Londynie) i pierwszą w pełni zelektryfikowaną. Jest to żółta linia M1 , którą otwarto 3 maja 1896 z okazji obchodów tysiąclecia państwa węgierskiego. Początkowo składała się z 9 stacji podziemnych oraz 2 naziemnych i mierzyła 3,7 km. Kolejka ta funkcjonowała bez większych zakłóceń do 1973. Wtedy to podjęto decyzję o likwidacji odcinka naziemnego, przebudowie dwóch stacji oraz dobudowania nowego odcinka i zajezdni. W 2002 linia wraz z aleją Andrássyego i placem Bohaterów została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Aleja Andrassyego i Vaci utca
Aleja Andrassyego to jedna z piękniejszych ulic w Budapeszcie, a także w Europie. Ulica ta łączy Plac Elżbiety z Placem Bohaterów. Na tym liczącym niespełna 3 km odcinku, który warto pokonać pieszo zobaczymy Operę, secesyjne kamienice oraz Muzeum Terroru.
Drugą popularną ulicą jest Váci utca – deptak i najbardziej znana ulica Budapesztu. Znajduje się w centrum miasta i biegnie równolegle do Dunaju oferując turystom liczne restauracje, kafejki oraz ekskluzywne sklepy i butiki. Na południowym krańcu ulicy znajduje się plac Vörösmarty, pod którym ulokowana jest początkowa stacja wspomnianej wyżej żółtej linii metra M1 – Vörösmarty tér.
Łaźnie lecznicze
W Budapeszcie funkcjonuje kilka łaźni, basenów termalnych które umilają czas mieszkańcom, jak i turystom, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. Najbardziej znane termy w Budapeszcie znajdują się w okolicach Parku Miejskiego. Termy Széchenyiego to największy kompleks tego typu w Europie. Zasilają go dwa źródła termalne o temperaturze 74 °C i 77 °C. Łaźnie czynne są całorocznie, bez podziału na dni dla kobiet i mężczyzn. Budowę pierwszego budynku zakończono w 1881 roku, ale później wielokrotnie rozbudowywano kompleks, który obecny kształt osiągnął w 1963 roku.
Inne łaźnie, których odwiedzenie warto rozważyć to Łaźnia Rudas i Łaźnia Gellert. Łaźnia turecka Rudas znajduje się niedaleko zamku w Budzie, a jej wody zawierają sód, wodorowęglan wapnia i magnezu oraz siarczany. Kąpiele tam pomagają na choroby stawów, dyskopatię, niedobór wapnia w kościach. Prawdziwą perłą Budapesztu jest także Łaźnia Gellerta zlokalizowana w eleganckim secesyjnym pałacu, w którym mieści się Hotel Gellert. Znajdą tam Państwo otwarte i zamknięte pływalnie, sztuczne fale w jednym z basenów, taras do opalania się, basen z gorącą wodą leczniczą. Hotel Gellert stoi przy budańskim końcu Mostu Wolności. Początki tamtejszej łaźni sięgają XIII wieku, a wody zawierają sód, wodorowęglan wapnia i magnezu, siarczany i chlorki. Pomagają na choroby stawów, kręgosłupa, dyskopatię, zwężenie żył, problemy z krążeniem oraz astmę.
Wyspa Małgorzaty, czyli relaks na łonie natury
Szukając chwili wytchnienia i odpoczynku od miejskiego zgiełku warto się udać na Wyspę Małgorzaty, czyli po węgiersku Margit-sziget. Jest to jedna z kilku wysp na Dunaju, na którą można się łatwo i wygodnie dostać z dwóch budapesztańskich mostów: Arpada lub Małgorzaty. Ta malownicza, rozciągająca się na długość 2.5 km wyspa to właściwie wielki park i popularny wśród mieszkańców Budapesztu teren rekreacyjny. Znajdziemy tu m.in. baseny, fontanny, małe zoo, ścieżki rowerowe, plenerowe siłownie, ogród japoński oraz secesyjną wieżę ciśnień, która obecnie sprawdza się jako punkt widokowy.
