Spis treści
Jak wygląda aktualny model rodziny w Polsce? Czy dzięki rządowemu programowi wspierania dzietności „500+” rodacy chętniej decydują się na drugie i kolejne dziecko? Czy popularny model rodziny 2+2 został zastąpiony przez rodziny wielodzietne? Co decyduje o tym, że liczba dzieci w małżeństwach spada?
Rodzina wielodzietna w Polsce
Rodzina wielodzietna to termin socjologiczny, którym określana jest rodzina z większą niż przeciętna liczbą dzieci. W przypadku Polski rodzina wielodzietna to rodzina z trójką bądź większą liczbą dzieci. Liczba rodzin wielodzietnych z roku na rok maleje. Jak wynika z raportu ”Wielodzietni w Polsce” przygotowanego przez IPSOS na zlecenie Związku Dużych Rodzin „Trzy Plus” – w rodzinach wielodzietnych żyje zaledwie 3,5 miliona naszych rodaków. Oznacza to, że co czwarte polskie dziecko wychowuje się w rodzinie wielodzietnej.
Dlaczego zmniejsza się ilość rodzin wielodzietnych?
Choć wydawałoby się, że sprzyjająca sytuacja ekonomiczna oraz rządowy program wspierania dzietności – sławetne „500+” – zachęcą Polaków do posiadania dużej liczby potomstwa, statystyki są nieubłagane. Liczba małżeństw decydujących się na troje i więcej dzieci maleje. Skąd zachowawcze podejście młodych Polaków do kwestii dzietności?
Jak wskazuje wyżej przytaczany raport rodziny wielodzietne są w Polsce postrzegane w sposób negatywny. Wielu rodaków odbiera rodziny 2+3 jako beneficjentów pomocy społecznej oraz rodziny z tak zwanego „marginesu społecznego”. Opracowanie wskazuje, że stosunek do wielodzietności częściej jest negatywny lub obojętny (65%) niż pozytywny (35%). Opracowujący raport badacze stwierdzili, że negatywne reakcje na pojawienie się kolejnego dziecka w rodzinie najczęściej spotykane są ze strony rodziców i teściów (52%), sąsiadów (46%) i o dziwo także lekarzy, pielęgniarek i położnych (44 %).
Model rodziny – kiedyś i dziś
Na aktualny model rodziny dominujący dziś w Polsce ogromny wpływ miały przemiany ustrojowe, które zapoczątkowane zostały pod koniec lat 80. i z początkiem lat 90. Niepewność jutra, niestabilna sytuacja ekonomiczna, emigracja zarobkowa, a także społeczne wzorce z Zachodu – zrewolucjonizowały współczesny model rodziny. Jeszcze 20-30 lat temu w związki małżeńskie wchodzili dużo młodsi ludzie – zawierano najczęściej w wieku poniżej 25 lat, tym samym okres prokreacji był stosunkowo długi, a silne więzy rodzinne oraz presja społeczna sprawiała, że decyzja o rozwodzie zapadała rzadziej.
Dziś młodzi ludzie odkładają decyzję o zawarciu małżeństwa. Z danych zawartych w raporcie „Rodziny w Polsce – charakterystyka demograficzna” wynika, iż w 2000 roku przed 25. rokiem życia małżeństwo zawarło 42% mężczyzn i 62% kobiet. Już po 3 latach widać wyraźny trend, że decyzja o małżeństwie zostaje odłożona w czasie – w 2013 roku w tej grupie wiekowej ślubowało zaledwie 17% mężczyzn i 34% kobiet. Wraz z późniejszym wiekiem wchodzenia w zawiązek małżeński, odkładana w czasie jest także decyzja o posiadaniu potomstwa. Podniesienie wieku prokreacyjnego wpływa na problemy par z dzietnością. Szacuje się, że co piątą parę w Polsce dotyka problem bezpłodności. Dziś młodym małżonkom łatwiej przychodzi decyzja o rozwodzie – współczynnik rozwodów wzrasta co przekłada się na mniejszą liczbę dzieci rodzących się w związku małżeńskim.
Na zmianę modelu rodziny w Polsce i zachowawczy stosunek młodych Polaków do wychowywania dzieci w rodzinie wielodzietnej przekłada się:
• późniejszy wiek wchodzenia w związek małżeński;
• odkładnie decyzji o posiadaniu potomstwa;
• wyższy współczynnik rozwodów;
• negatywne postrzeganie rodzin wielodzietnych przez społeczeństwo;
• utrudniony dostęp do własnego mieszkania;
• deficyt miejsc w żłobkach i przedszkolach;
• utrudniony powrót młodej mamy na rynek pracy.
