Otępienie to stan mózgu, który prowadzi do utraty sprawności umysłowej, w tym: problemów z pamięcią, zrozumieniem, myśleniem i językiem. Ponadto, inne zaburzenia mogą rozwijać się wspólnie wraz z otępieniem.
Można tu wymienić: zmiany osobowości i zmiany w sposobie, w którym dana osoba komunikuje się z innymi w wielu różnych sytuacjach społecznych. To, jak będzie rozwijała się demencja (otępienie), zależy od zdolności danej osoby do radzenia sobie w codziennym życiu.
Zapominanie to powszechny problem seniorów. To jak się starzejemy, zależy od tego jak przebiegają zmiany fizjologiczne, które mogą spowodować zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu. W przypadku otępienia dłużej schodzi seniorowi na przyswajaniu nowych informacji i na ich utrwalaniu. Pamięć nie funkcjonuje jak dawniej. W większości przypadków, jeśli starsza osoba skupi się, powraca jej pamięć i może sobie przypomnieć różne informacje.
Otępienie spowodowane jest przez różne choroby lub zaburzenia, wpływając na te części mózgu, które odpowiadają za procesy myślowe. Zazwyczaj demencja jest spowodowana przez chorobę Alzheimera, demencję naczyniową, lub otępienie z ciałami Lewy’ego (DLB).
Zmiany otępienne narastają z wiekiem pacjentów i są np. cztery razy częstsze u seniorów w wieku powyżej 80 lat w stosunku do osób w wieku do 70 lat .
Wszystkie podane typy demencji dają zbliżone objawy, ale niektóre zmiany mogą wiązać się z konkretną przyczyną. Nie zawsze można jednak stwierdzić, co jest przyczyną otępienia. Wspomniana choroba Alzheimera jest najbardziej znanym typem demencji, gdyż jest powodem około ½ wszystkich przypadków zachorowań. Nazwa tej choroby pochodzi od lekarza, który jako pierwszy ją opisał.
W chorobie Alzheimera mózg się kurczy (ulega atrofii, czyli zanikowi), a liczba włókien nerwowych stopniowo maleje. Ilość niektórych neuroprzekaźników zmniejsza się. W tym typie otępienia obniża się ilość acetylocholiny w mózgu. Powoduje to zaburzenie w przekazywaniu informacji między komórkami mózgu. Otępienie Alzheimera stopniowo pogarsza się w czasie, gdyż coraz większe obszary mózgu zaczynają być dotknięte zmianami chorobowymi. Prowadzone badania wykazały, że nadciśnienie tętnicze może spowodować upośledzenie zdolności poznawczych w wyniku zmian naczyniowych, a także sprzyja wystąpieniu choroby Alzheimera.
Otępienie naczyń krwionośnych jest powodem około ¼ wszystkich przypadków demencji. Spowodowane jest to zmianami chorobowymi w małych naczyniach krwionośnych mózgu. Najczęstszym typem otępienia naczyń krwionośnych jest tzw. multi-otępienie. Zmiany w naczyniach związane są z udarami krwotocznymi i niedokrwiennymi, oraz zmianami zapalnymi naczyń, zmniejszonym przepływem krwi. Wiąże się to z zaburzeniami rytmu serca lub z przedłużającym się spadkiem ciśnienia krwi. W tym typie otępienia opisuje się upośledzenie funkcji poznawczych spowodowane zabiegami operacyjnymi serca lub na tętnicach szyjnych.
Udar mózgu występuje wtedy, gdy krew nie może przepływać w naczyniach np. z powodu zatoru naczyń krwionośnych. W związku z tym część mózgu, do której nie dochodzi krew, ulega uszkodzeniu lub umiera. Po każdym zawale mózgu ( po niedokrwieniu) kilka tkanek mózgu zostaje uszkodzonych. Dlatego też możliwości psychiczne seniora stopniowo maleją w przebiegu tej choroby. Otępienie naczyniowe może również wystąpić po kilku poważnych udarach.
Otępienie z ciałami Lewy’ego (DLB) to typ postępującej demencji, która prowadzi do problemów z myśleniem, rozumowaniem oraz niezależnym funkcjonowaniem z powodu nieprawidłowych ciałek Lewy’ego (DLB), które niszczą komórki mózgowe w miarę upływu czasu. Otępienie to jest uznane za trzecią najczęstszą przyczynę demencji po chorobie Alzheimera i otępieniu naczyniowym, a stanowi od 10 do 25 % przypadków.
Do objawów otępienia z ciałami Lewy’ego zalicza się:
- Zaburzenie myślenia oraz rozumowania
- Objawy choroby Parkinsona, takie jak: zgarbiona postawa, zaburzenia równowagi oraz sztywność mięśni
- Omamy czyli halucynacje wzrokowe
- Urojenia
- Kłopoty z interpretowaniem tego co senior widzi
- Zaburzenia snu,
- Zaburzenia funkcjonowania autonomicznego układu nerwowego
- Utratę pamięci, która może być poważna ale jest zazwyczaj mniej widoczna niż w chorobie Alzheimera
W przypadku prewencji otępienia ważne jest tzw. postępowanie niefarmakologiczne [10] Prowadzenie gospodarstwa domowego, posługiwanie się komputerem, czytanie oraz gra na ulubionych instrumentach muzycznych zmniejszają ryzyko związane z rozwojem upośledzenia funkcji poznawczych, a więc i otępienia.
Autor: lekarz medycyny Agnieszka Dorota Szczepanik
Bibliografia:
- Memory Loss and Dementia. Information resource for dementia, https://patient.info/brain-nerves/memory-loss-and-dementia
- J. Głuszek, Zmiany otępienne w przebiegu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy, Postępy Nauk Medycznych 1/2009, s. 11-16
- Korf ESC et al.: Midlife blood pressure and the risk of hippocampal atrophy. The Honolulu Asia Aging Study. Hypertension 2004; 44: 29-34.
- Manolio TA, Olson J, Longstreth WT: Nadciśnienie tętnicze a funkcje poznawcze: patofizjologiczny wpływ nadciśnienia tętniczego na mózg. Medycyna po Dyplomie 2004; 13: 15,88-98.
- Dementia with Lewy Bodies – Alzheimer’s Association ,
- Heyn P, Abreu BC, Ottenbacher KJ: The effects of exercise training on elederly persons with congnitive impairment and dementia: a meta-analysis. Arch. Phys. Med.Rehabil 2004; 85(10): 1694-704.
