Spis treści
Rozpatrywanie kwestii spadkowych nie należy do przyjemnych zajęć. Niemniej jednak opłaca się uporządkować swoje sprawy majątkowe na tyle, by wszystko działo się zgodnie z naszym, a nie ustawowym planem. Dlatego warto przyjrzeć się instytucji testamentu, która pozwala nam zarządzić naszym majątkiem na czas, kiedy już nas nie będzie.
Co to jest testament?
Testament to jedyna forma przewidziana przepisami prawa, w ramach której można samodzielnie rozporządzać swoim majątkiem na wypadek śmierci. W myśl ustawowej definicji jest to oświadczenie woli, które może być wykonane przez osobę fizyczną. Testament cechują się tym, że jest jednostronny, sporządzony na wypadek śmierci i może być zmieniony wyłącznie przez osobę, która go sporządza. Tym samym, dokument ten nie może być wykonany przez naszego przedstawiciela, a jego skutki nie będą miały miejsca do momentu naszego zgonu.
Testament może być sporządzony przez osobę, która ukończyła 18 lat lub też taką, która przed uzyskaniem pełnoletności zawarła związek małżeński. Kolejnym warunkiem dla sporządzenia skutecznego testamentu jest pełna świadomość osoby, która go sporządza. Możliwość dowolnego dysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci jest jedną z głównych zasad prawa cywilnego.
Testament może zostać podważony w tych przypadkach, kiedy:
- sporządzający, czyli testator nie był w pełni świadomy,
- testator został wprowadzony w błąd,
- zapisy testamentu są wynikiem groźby.
Rodzaje testamentów.
Co do zasady można wyróżnić trzy zasadnicze, przewidziane zapisami prawnymi formy sporządzania testamentu. Są to:
- testament alograficzny,
- testament notarialny,
- testament odręczny.
Cechą wyróżniającą testamentu alograficznego jest to, iż zostaje on sporządzony na podstawie ustnego oświadczenia, które jest wygłaszane w obecności co najmniej dwóch świadków przed właściwym urzędem. Zgodnie z art. 951 Kodeksu cywilnego organami uprawnionymi do odbioru takiego testamentu są:
- wójt, burmistrz, prezydent miasta,
- starosta,
- marszałek województwa,
- sekretarz gminy lub powiatu,
- kierownik urzędu stanu cywilnego.
Ważnym wyłączeniem dotyczącym tej formy testamenty jest to, że nie może być on sporządzony przez osoby głuche lub nieme. Wynika to faktu, że oświadczenie woli jest składane ustnie, a następnie protokołowane. Tak sporządzony dokument jest podpisywany przez świadków, urzędnika i samego testatora.
Dla ważności testamentu alograficznego również świadkowie muszą spełniać określone przesłanki. Tym samym mogą to być wyłącznie osoby, które:
- ukończyły 18 lat,
- posiadają pełną zdolność do czynności prawnych,
- nie są głuche lub nieme,
- nie są niepiśmienne,
- nie zostały skazane za składanie fałszywych zeznań,
- nie są małżonkiem, krewnym w pierwszej i drugiej linii wobec testatora,
- nie są w stosunku przysposobienia wobec testatora,
- są uwzględnione w testamencie, jako osoby mające uzyskać z tego tytułu korzyść.
Formą testamentu, która daje najwyższe gwarancje tego, że będzie on zgodny z prawem, a jego postanowienia nie będą naruszane jest testament notarialny. Jak sama nazwa wskazuje jest on spisywany przez notariusza w jego kancelarii. To właśnie na nim ciążą obowiązki dotyczącego tego, by sprawdzić tożsamość oraz zdolność do złożenia oświadczenia przez testatora. Tak sporządzony testament jest odczytywany i podpisywany przez przyszłego spadkodawcę oraz notariusza. Co ważne, oryginał dokumentu jest przechowywany w kancelarii, w której został sporządzony.
Trzecia formą testamentu jest testament odręczny. Jest to najmniej bezpieczna forma składanie oświadczenia woli co do naszego majątku na wypadek śmierci. Wynika to faktu, że może ona zostać łatwiej niż wyżej wymienione postaci testamentu podważona przed sądem. Chcąc jednak sporządzić odręcznie testament trzeba pamiętać, że musi on spełniać określone warunki:
- musi być napisany odręcznie przez spadkodawcę,
- musi być opatrzony datą,
- musi być podpisany własnoręcznie przez spadkodawcę,
- testament może być sporządzony tylko przez jedną osobę.
W przypadku testamenty spisanego własnoręcznie trzeba pamiętać, że w celu jego skutecznego wykonania musi on zostać ujawniony w momencie śmierci testatora.
