Udar jako poważny problem seniorów

Udar mózgu jest nagłym wystąpieniem objawów neurologicznych, które powstały w wyniku ogniskowych albo globalnych uszkodzeń funkcji mózgu, na skutek zaburzeń krążenia mózgowego, trwających powyżej 24 godz.

Wynika on z powodów naczyniowych, którymi są np. zablokowanie przez skrzeplinę tętnicy, wtedy mówimy o udarze niedokrwiennym, albo pęknięciem naczynia w wyniku czego dochodzi do krwotoku czyli udaru krwotocznego.

Systematyczne starzenie się społeczeństwa wpływa na zwiększenie częstości zachorowań na udar mózgu. Wynika to z częstszego występowania zmian chorobowych w układzie sercowo-naczyniowym.

W Polsce osoby w wieku powyżej 65 roku życia stanowią ok. 14% populacji. Według demograficznych prognoz WHO dla Polski, w roku 2030 seniorzy będą stanowić ponad 22% społeczeństwa, zaś w czasie kolejnych 20 lat ok. 30%. Spowoduje to wzrost zachorowań na wiele chorób wiążących się z wiekiem, w tym nadciśnienie tętnicze, na cukrzycę i otyłość, a także na udar mózgu. Europejskie badania przewidują wzrost zachorowalności na udar mózgu w przeciągu 20 lat o ok. 40%.

Kasyfikacja udarów mózgu

W klasyfikacji udarów mózgu opierającej się na patomechanizmie zaburzeń naczyniowych wyróżniono udary :

1. niedokrwienne (ok. 85%),
2. krwotoczne (ok. 10%),
3. krwotoki podpajęczynówkowe (ok. 5%).

W populacji powyżej 80 roku życia zdiagnozowano zmniejszenie częstości występowania krwotoków podpajęczynówkowych.

Wśród modyfikowalnych czynników ryzyka największe znaczenie ma nadciśnienie tętnicze. Występowanie tej dolegliwości zwiększa ryzyko zachorowania na udar mózgu. Nawet utrzymywanie się skurczowego ciśnienia w górnym zakresie normy (ciśnienie skurczowe wynoszące 120-140 mmHg, a rozkurczowe w zakresie 80-90 mmHg) zwiększa ryzyko udaru mózgu niemal dwa razy.

Dostępne dane wskazują na większą częstość występowania zatorów pochodzenia sercowego związanych z występowaniem w starszym wieku migotania przedsionków.
Do innych czynników przyczyniających się do zapadalności na udar mózgu wraz z wiekiem jest współwystępowanie większej ilości zaburzeń w układzie sercowo-naczyniowym, takich jak: nasilenie miażdżycy oraz wady zastawkowe i zaburzenia rytmu serca i niewydolności serca.

Pacjent ze świeżym udarem mózgu wymaga pilnego leczenia w szpitalu, najlepiej przeprowadzanego w oddziałach, które są do tego wyspecjalizowane lub w pododdziałach udarowych. Jedynie szybka ocena stanu chorego oraz natychmiastowe włączenie leczenia daje szanse na zahamowanie, a czasami na odwrócenie tego procesu.

Objawy udaru mózgu

Najczęstsze objawy udaru to:

• osłabienie kończyny po jednej stronie lub jej drętwienie,
• zaburzenie w rozumieniu mowy albo trudności w wypowiadania słów,
• niewyraźna mowa (bełkot),
• zaburzenie widzenia, szczególnie w jednym oku,
• chwiejny chód,
• kłujący , ostry ból głowy.

W procesie diagnostycznym należy różnicować udar niedokrwienny oraz krwotoczny. W przypadku rozpoznania udaru niedokrwiennego trzeba ustalić, czy jest to udar spowodowany zatorem (kardiogenny), zakrzepem (miażdżycowym), czy udar lakunarny. Jak wynika z przeprowadzonych badań poważny wpływ, na jakość życia pacjentów po udarze mózgu mają konsekwencje, które wynikają z uszkodzenia OUN, oraz płeć, wiek, masa ciała pacjenta i czas, który upłynął od wystąpienia udaru.

Autor: lekarz medycyny Agnieszka Dorota Szczepanik

Bibliografia:

1. Prusiński A, Domżał T i wsp.: Niedokrwienne udary mózgu. Wydawnictwo Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 1999: 8-40.
2. Swiat M., Udar w wieku podeszłym – odmienności, Postępy Nauk Medycznych 4/2010, s. 277-281
3. World population prospects 2006. United Nations Population Division; 2007. [serial online]; Updated 3 Nov 2009; [cytowany 20.11.2009]. Adres: http://esa un org/unpp/index asp?panel=2
4. Muntner P, He J, Cutler JA et al.: Trends in blood pressure among children and adolescents. JAMA 2004; 291: 2107-2113.
5. Wyatt SB, Winters KP, Dubbert PM: Overweight and obesity: prevalence, consequences, and causes of a growing public health problem. Am J Med Sci 2006; 331: 166-174.
6. Truelsen T, Piechowski-Jozwiak B, Bonita R et al.: Stroke incidence and prevalence in Europe: a review of available data. Eur J Neurol 2006; 13: 581-598.
7. Di Carlo A, Lamassa M, Pracucci G et al.: Stroke in the very old : clinical presentation and determinants of 3-month functional outcome: A European perspective. European BIOMED Study of Stroke Care Group. Stroke 1999; 30: 2313-2319.
8. Seshadri S, Beiser A, Kelly-Hayes M et al.: The lifetime risk of stroke: estimates from the Framingham Study. Stroke 2006; 37: 345-350.
9. Di Carlo A, Lamassa M, Pracucci G et al.: Stroke in the very old : clinical presentation and determinants of 3-month functional outcome: A European perspective. European BIOMED Study of Stroke Care Group. Stroke 1999; 30: 2313-2319.
10. Olindo S, Cabre P, Deschamps R et al.: Acute stroke in the very elderly: epidemiological features, stroke subtypes, management, and outcome in Martinique, French West Indies. Stroke 2003; 34: 1593-1597.
11. Shuaib A, Hachinski VC: Mechanisms and management of stroke in the elderly. CMAJ 1991; 145: 433-443.
12. Blacker D.J.: In-hospital stroke. Lancet Neurology 2003, 2, 741-746.
13. Bonita i wsp.: The Global Stroke Initiative. Lancet Neurology 2004, 3, 391-393.
14. Rykała J, Kwolek A: Wpływ wybranych czynników na jakość życia oraz stan funkcjonalny pacjentów po udarze mózgu. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2009; 4: 384-391