Spis treści
Pamięć to taka funkcja wśród poznawczych procesów psychicznych, która umożliwia gromadzenie, przechowywanie oraz przywoływanie informacji dotyczących naszego doświadczenia. Dzięki niej mamy utrwaloną wiedzę o nas samych i otaczającym świecie oraz mamy różne umiejętności. Mocno stanowi o naszej tożsamości, bo bez niej nie wiedzielibyśmy, kim jesteśmy, nie moglibyśmy budować trwałych relacji ani rozwijać swoich możliwości. Za pamięć odpowiada wiele struktur w mózgu, dlatego ważna, zwłaszcza dla seniorów jest ciągła intelektualna aktywność, ćwiczenia.
Pamięć wiele imion ma
Za procesy pamięciowe odpowiadają różne części w mózgu, zatem uszkodzenia mózgu w jego różnych okolicach wywołują problemy z konkretnym rodzajem pamięci. Najogólniej rzecz ujmując, najstarsze ewolucyjnie części mózgu, czyli struktury podkorowe i móżdżek odpowiadają za pamięć proceduralną, czyli pamięć wykonywania różnych czynności, takich jak jazda na nartach, na rowerze. Natomiast kora czołowa, skroniowa i hipokamp odpowiadają za pamięć deklaratywną, czyli pamięć zdarzeń (epizodyczną) i pamięć dotyczącą wiedzy o świecie (semantyczną). Pamięć proceduralna, choć trudniejsza w budowaniu, to jest trwalsza i rzadziej ulega uszkodzeniu, natomiast pamięć epizodyczna najbardziej ulega zakłóceniom w związku ze starzeniem się.
Z wiekiem osłabieniu ulegają najczęściej takie procesy poznawcze, jak kodowanie nowych informacji, pamięć epizodyczna dotycząca przywoływania konkretnych wspomnień, uwaga, pamięć robocza, czyli tzw. notatnik umysłowy, dzięki któremu przechowujemy różne potrzebne dane w trakcie wykonywania zadania. Osobom starszym częściej doskwierają natrętne wspomnienia, czy trudniejsze przetwarzanie informacji w sytuacji, gdy istnieją bodźce rozpraszające.
Ćwiczenie pamięci
Niektóre zawody mają to do siebie, że choć nie intencjonalnie, to stanowią dobre ćwiczenie mózgu wykonywane przez lata. Aktorzy, którzy często uczą się na pamięć różnych kwestii, prawnicy, gromadzą i przetwarzają ogromną ilość informacji, czy graficy i architekci mający do przerobienia dużą ilość danych (liczbowych, przestrzennych, wizualnych). Dodatkowo samo środowisko pracy, jeśli jest stymulujące, a nie odtwórcze, również usprawnia nasz mózg, np. nauczyciel akademicki pracujący w twórczej atmosferze studentów. Jednak sami w zaciszu swojego domu również mamy mnóstwo możliwości, jeśli chodzi o ćwiczenia pamięci.
Przede wszystkim pamiętajmy, że nasz umysł zawsze chce uczyć się nowych rzeczy, w związku z czym unikajmy rutyny i nudy, jako czegoś, co ogranicza mu dopływ bodźców, a tym samym prowadzi do stopniowego zaniku tkanki mózgu. Czynności pasywne, takie jak długotrwałe oglądanie telewizji niekorzystnie wpływa na mózg seniorów. Co innego w przypadku zajęć, aktywnych, zarówno takich, jak uczenie się nowego języka, jak i zwykłe układanie puzzli. Wszystko to pobudza procesy poznawcze i poprawia kondycję komórek mózgowych. Dobrym ćwiczeniem jest czytanie, rozwiązywanie krzyżówek, sudoku. Poprawiają koncentrację, pamięć, inteligencję czy logiczne myślenie. Wszelkie gry i rebusy słowne, czy liczbowe są dobrą gimnastyką dla naszego umysłu. Spędzanie czasu z innymi również aktywizuje nas do myślenia, przywoływania w pamięci, kojarzenia. Niewątpliwie nie tylko dla ciała, ale i dla umysłu duże znaczenie mają ćwiczenia fizyczne. Tego rodzaju aktywność obniża stres, poprawia sen, dotlenia mózg, a tym samym jego pracę i wydolność.
W codziennym funkcjonowaniu, kiedy chcemy dbać o nasz mózg, nie zapominajmy o diecie. Spożywajmy warzywa i owoce bogate w przeciwutleniacze, które obniżają poziom cholesterolu i dotleniają mózg, tym samym poprawiają jego pracę. Jedzmy ryby bogate w kwasy DHA poprawiające funkcjonowanie mózgu. Unikajmy natomiast sztucznych słodzików i żywności wysoko przetworzonej, która zwiększa ryzyko chorób układu krążenia i naczyń mózgowych.
