Spis treści
Rak prostaty to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych u mężczyzn – pod względem zapadalności u mężczyzn ustępujący jedynie rakowi płuc. Dr n. med. Przemysław Dudek, urolog krakowskiego SCM clinic oraz zastępca Ordynatora Kliniki Urologii i Urologii Onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, zgodził się odpowiedzieć na kilka naszych pytań dotyczących profilaktyki i leczenia raka prostaty w Polsce.
Po 50. roku życia zacznij badania profilaktyczne
Życie Seniora: Panie doktorze, czy w Polsce są w ogóle jakieś programy ułatwiające osobom w wieku 60+ dostęp do badań profilaktycznych, pozwalających zdiagnozować raka prostaty na wczesnym etapie?
Dr n. med. Przemysław Dudek:
W naszym kraju raczej nie ma takich programów, jednak promowany jest tzw. screening oportunistyczny, czyli zalecanie badań u dobrze poinformowanych chorych. Nowotwór gruczołu krokowego nie postępuje gwałtownie, dlatego wystarczy raz w roku udać się na wizytę kontrolną do urologa. Jeżeli z chorobą zmagał się nasz ojciec, brat, wujek czy inny bliski członek rodziny, to wówczas taki pacjent powinien zacząć regularne kontrole wcześniej, bo już ok. 40-45 roku życia. W przypadku osób nieobciążonych, warto rozpocząć badania profilaktyczne po ukończeniu 50 lat.
ŻS: Jakie symptomy lub wyniki innych badań są brane pod uwagę przy kwalifikowaniu pacjenta do wykonania biopsji gruboigłowej?
Dr n. med. Przemysław Dudek: Przede wszystkim warto zaznaczyć, że nowotwór gruczołu krokowego we wstępnych fazach nie daje symptomów, właściwie przebiega zupełnie bezobjawowo. Pacjenci do urologa zgłaszają się najczęściej z powodu zauważenia u siebie objawów innych chorób współistniejących, jak choćby problemy z oddawaniem moczu. Wtedy u wielu mężczyzn niejako „przy okazji” wykrywa się raka. Symptomy raka prostaty takie jak ból, kolka nerkowa czy zatrzymanie moczu świadczą już o bardzo zaawansowanym etapie rozwoju choroby.
Na początek test PSA
ŻS: A zatem, gdy chcemy się upewnić, że z naszą prostatą wszystko jest w porządku, to od jakiego badania należałoby zacząć?
Dr n. med. Przemysław Dudek: Podstawowymi, najprostszymi i najważniejszymi badaniami przy kwalifikowaniu pacjenta jest test PSA (ang. Prostate Specific Antigen) oraz badanie przezodbytnicze. Na ich podstawie podejmuje się decyzję o skierowaniu mężczyzny na biopsję oraz rezonans magnetyczny.
ŻS: Jak długo trzeba czekać na wyniki takiej biopsji?
Dr n. med. Przemysław Dudek: Sprawny zakład patomorfologiczny odsyła wyniki biopsji gruboigłowej czy fuzyjnej w ciągu 10 dni. Jednak czas oczekiwania może się wydłużyć do 3 tygodni. Wynika to z faktu, że patolodzy często konsultują między sobą nietypowe przypadki. Jest to charakterystyczna i bardzo cenna forma współpracy w tym środowisku. Warto również dodać, że czas oczekiwania na wyniki nie ma dla pacjenta większego znaczenia. Zazwyczaj wykryte nowotwory gruczołu krokowego rozwijają się u pacjenta już od kilku lat, dlatego taki dodatkowy miesiąc nie wpływa znacząco na pogorszenie się sytuacji.
Dobre rokowania przy wczesnym wykryciu
ŻS: Czy w ostatnim czasie nastąpił jakiś postęp w leczeniu raka prostaty na świecie – jakie są rokowania i jakie metody leczenia stosuje się aktualnie w Polsce?
Dr n. med. Przemysław Dudek: Jeżeli rak prostaty zostanie wcześnie wykryty, to wyniki i rokowania są zazwyczaj dobre. Ta choroba nie rozwija się w sposób gwałtowny. Zawsze podkreślam, że jeżeli pacjent nie rokuje 10-letniego przeżycia, nie ma sensu w ogóle przystępować do diagnostyki. Mogłoby to przysporzyć wiele cierpień, które nie przełożyłyby się na realne korzyści.
W leczeniu radykalnym raka prostaty nie pojawiły się ostatnio żadne nowe metody czy techniki. W dalszym ciągu stosuje się operacje, radioterapię bądź ich kombinację. Z kolei w leczeniu bardzo zaawansowanych, rozsianych nowotworów, na rynek medyczny wchodzą nowe substancje. Są to antyandrogeny oraz leki z pogranicza medycyny nuklearnej oraz radioterapii. Do znacznika wykorzystywanego w PET PSMA dołączany jest radioizotop, który dokładnie trafia w komórkę nowotworu. Te metody stosowane są u pacjentów w ostatniej fazie leczenia w celu wydłużenia ich życia o kilka, kilkanaście miesięcy. Pamiętajmy jednak, że są one wciąż w fazie eksperymentalnej.
ŻS: Czy leczenie raka prostaty w Polsce odbiega od standardów dostępnych w innych krajach?
Dr n. med. Przemysław Dudek: W Polsce diagnostyka i leczenie (operacje laparoskopowe, z asystą robota, nowoczesna radioterapia) nowotworu gruczołu krokowego są zaawansowane technologicznie. Na wyposażeniu służb medycznych w naszym kraju jest już kilkanaście robotów chirurgicznych, wciąż jednak nierefundowanych przez NFZ. Problem tkwi jednak bardziej w braku powszechności kontrolnych wizyt urologicznych. Mimo rosnącej świadomości wśród pacjentów, wciąż zbyt mało mężczyzn przeprowadza takie badania.
ŻS: A zatem pozostaje nam apelować do panów po 50 roku życia, by robili sobie cyklicznie testy PSA. Dziękujemy serdecznie za rozmowę!
Dr n. med. Przemysław Dudek – specjalista urologii z krakowskiego SCM clinic (www.scmkrakow.pl). Od 2012 r pracuje w Klinice Urologii i Urologii Onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie (kierowanej przez Prof. Piotra Chłostę). Aktualnie pełni funkcję zastępcy Ordynatora Kliniki. W 1996 roku ukończył Akademię Medyczną w Warszawie. Po zdaniu europejskiego egzaminu urologicznego otrzymał tytuł FEBU (Fellow European Board of Urology). Bierze czynny udział w Kongresach naukowych Polskiego Towarzystwa Urologicznego, a także Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Interesuje się urologią onkologiczną oraz leczeniem kamicy układu moczowego ze szczególnym naciskiem na metody małoinwazyjne: endourologiczne leczenie kamicy moczowej zarówno górnego jak i dolnego piętra układu moczowego oraz laparoskopowe usuwanie guzów nerek moczowodów oraz pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. W zakresie zainteresowań doktora leży także endoskopowe oraz laparoskopowe leczenie przerostu gruczołu krokowego, leczenie uchyłków pęcherza moczowego, a także wad układu moczowego u dorosłych.
