Spis treści
Lizbona, stolica i największe miasto Portugalii leży na zachodnim krańcu Europy, około 3300 km od Warszawy, u ujścia rzeki Tag do Oceanu Atlantyckiego. Tereny te pozostają stale zamieszkałe już od czasów rzymskich, a od roku 1255 miasto stało się stolicą Królestwa Portugalii. W 1290 roku w Lizbonie powstał pierwszy uniwersytet, a w okresie XV-XVII wieku z pobliskiego portu Belém wyruszyło wiele wypraw morskich, które dokonywały wielkich odkryć geograficznych oraz przyczyniły się do rozwoju królestwa i jego stolicy. Na przestrzeni swojej długiej historii Lizbona była też dwukrotnie dotknięta przez wielkie i tragiczne w skutkach trzęsienia ziemi – w 1531 oraz w 1755 roku – ich efektem były zniszczenia i późniejsze przebudowy wielu dzielnic. Przełom XV i XVI wieku to czas, gdy będąca potęgą morską Portugalia, a w szczególności Lizbona była niezwykle ważnym dla Europy miejscem.
Najciekawsze dzielnice Lizbony
Większość atrakcji portugalskiej stolicy znajdziemy w kilku małych centralnych dzielnicach położonych obok siebie, które znajdują się w zasięgu spaceru. Alfama – serce i najstarsza dzielnica Lizbony – znajduje się po południowej stronie wzgórza zamkowego, pełna wąskich i krętych uliczek. Nocne życie Alfamy kręci się wokół muzyki fado, czyli unikalnego, portugalskiego stylu muzycznego, rzewnej pieśni, pochodzącej z XIX-wiecznych dzielnic robotniczych Lizbony. Wieczory muzyczne z fado zaczynają się zwykle około godz. 20:00 i potrafią trwać do 1 czy 2 w nocy. Obok Alfamy, kierując się na północy-wschód trafimy do dzielnicy Graça – położonej najwyżej, z dwoma spektakularnymi punktami widokowymi (Miradouro da Graça i Miradouro de Nossa Senhora do Monte Real).
Na zachód od Alfamy położona jest Baixa – to z kolei elegancka, najniżej położona dzielnica, odbudowana z XVIII wieku po trzęsieniu ziemi przez Markiza de Pombal. Główną oś Baixa stanowi Rua Augusta, główna promenada łącząca dwa najważniejsze place – Praça de Comercio i Rossio. Kolejna dzielnica na zachód to Chiado – połączone z Baixa windą Elevador Santa Justa. Jest to ekskluzywna dzielnica, w której znajdują się butiki znanych marek, a główna ulica – Rua Garret jest zawsze pełna spacerowiczów. Bairro Alto, czyli „wysoka dzielnica” to kolejna z najbardziej popularnych centralnych dzielnic portugalskiej stolicy – słynie głównie z bujnego życia nocnego i wielu popularnych klubów, barów i pubów.
Poza opisanymi powyżej dzielnicami centralnymi warto także odwiedzić Belém, czyli wysuniętą na zachód dawną wioskę rybacką z wieloma atrakcjami oraz dzielnicę wschodnią
– popularnie zwaną „Expo” (od wystawy światowej z 1998 roku) lub Parque das Nações. Na terenie Expo możemy zobaczyć przykłady nowoczesnej architektury portugalskiej – słynny dworzec kolejowy Oriente (Gare do Oriente), najdłuższy w Unii Europejskiej Most Vasco da Gama (12 km długości), słynne Oceanarium (Oceanário de Lisboa) – jedno z największych w Europie, salę widowiskową Altice Arena oraz nowoczesną marinę.
Poniżej przygotowaliśmy listę atrakcji i zabytków, które konieczne warto zobaczyć podczas podróży do Lizbony.
Plac Handlowy (Praca do Comercio)
Plac Handlowy to punkt, w którym łączą się wszystkie drogi w Lizbonie. Jest głównym węzłem komunikacyjnym, turystycznym, historycznym. Przed trzęsieniem ziemi w 1755 roku w tym miejscu stał imponujący Pałac Ribeira, który przez 250 lat (aż do trzęsienia ziemi) pełnił rolę siedziby królów Portugalii. Wracające z dalekich wypraw statki mogły zatrzymać się niemal na progu królewskiej siedziby. Niestety po trzęsieniu ziemi potężne tsunami i pożary kompletnie zniszczyły tę część miasta. Plan odbudowy opracowany przez Markiza de Pombal nie przewidywał odbudowy pałacu. Król Józef I Reformator zaakceptował zaproponowaną przez Pombala zmianę i w miejscu pałacu królewskiego powstał przestronny plac, a na środku ogromny pomnik króla Józefa I Reformatora na koniu.
Łuk Triumfalny (Arco da Rua Augusta)
Łuk triumfalny upamiętnia odbudowę miasta po trzęsieniu ziemi z 1755 roku i prezentuje postaci symboliczne: Chwałę, Męstwo i Umysł (na szczycie budowli) oraz historyczne przy górnej części fasady łuku. Na samym szczycie, na wysokości 30 metrów, pośrodku stoi mierzący 7 metrów, kobiecy posąg Chwały. Na szczycie łuku triumfalnego znajduje się punkt widokowy. Wstęp na niego jest płatny, a bilety można kupić przez internet. Większość drogi na szczyt łuku można przejechać windą, ale kilka ostatnich metrów trzeba przejść pieszo po kręconych schodach.
Rua Augusta
Każde szanujące się miasto musi mieć tzw. ulicę handlową i deptak, na którym turysta może szybko i wygodnie wydać pieniądze na pamiątki i lokalne smakołyki. W Lizbonie taką ulicą jest niewątpliwie Rua Augusta – zaczynająca się pod Łukiem Triumfalnym – pełniąca rolę deptaka, a jednocześnie alei handlowej z drogimi i tanimi sklepami.
Winda Santa Justa (Elevador de Santa Justa) i winda Bica
W Lizbonie funkcjonują cztery zabytkowe windy, ale tylko jedna z nich – Santa Justa – porusza się pionowo. Pozostałe trzy ciągnięte stalową liną windy (Ascensor da Glória , Ascensor da Bica i Ascensor do Lavra) poruszają się na kołach po szynach ułożonych na stromych pochylniach. Winda Santa Justa jest dzisiaj jedną z najpopularniejszych atrakcji Lizbony i często ustawia się do niej kolejka chętnych. Na szczycie windy znajduje się niewielka kawiarnia oraz dodatkowo płatny punkt widokowy. Uruchomiona w 1892 r. winda Bica ma formę wozów tramwajowych działających na zasadzie typowej kolejki linowej. Dwa identyczne wagony są na stałe przymocowane do dwóch końców liny transportowej, stanowiąc dla siebie przeciwwagę. Gdy jeden wjeżdża pod górę, drugi jednocześnie zjeżdża w dół.
Słynny tramwaj linii nr 28E
Odwiedziny w Lizbonie podobno się nie liczą, jeżeli nie przejedziesz się starym, żółtym tramwajem. Najlepiej jest wybrać słynną linię tramwajową nr 28 – najdłuższą w Lizbonie i niezwykle popularną, ponieważ przecina najważniejsze centralne dzielnice: Baixa, Graca, Alfama i Estrela, pokonując po drodze trzy z siedmiu wzgórz Lizbony. Tramwaje odjeżdżają co 11 minut, bilety można kupić w tramwaju, ale jeśli planujemy korzystać także z innych środków komunikacji miejskiej, to tańszym rozwiązaniem będzie np. kartą całodobowa.
Zamek Św. Jerzego (Castelo de São Jorge)
Zamek św. Jerzego to jeden z najstarszych budynków w Lizbonie. Mury, które możemy podziwiać tu do dzisiaj powstały w X wieku, wzniesione rękami Maurów. Maurowie po zdobyciu miasta zdecydowali się silnie go ufortyfikować, by ułatwić sobie niepodzielne i długie panowanie nad tym obszarem. Przetrwał wojny i kataklizmy, w tym oba największe trzęsienia ziemi. Dzisiaj jest jednym z najpopularniejszych zabytków w mieście, chętnie odwiedzany i regularnie odnawiany. Widoczny niemal z każdego punktu w mieście prezentuje się pięknie, wynurzając się z otaczających go zielonych koron drzew. Warto tam wejść, by podziwiać przepiękne widoki i pełną panoramę miasta – idealne miejsce, by zrobić przepiękne zdjęcia całego miasta czy nakręcić film.
Katedra Sé (Sé de Lisboa)
W XII wieku wojska Portugalii wsparte wielonarodową armią krzyżowców odbiły Lizbonę z rąk Arabów, miasto wróciło w ręce chrześcijan. Wtedy w miejscu, gdzie dzisiaj stoi katedra Sé stał główny mauretański meczet – został on szybko zburzony, a na jego miejscu, dla upamiętnienia wyzwolenia Lizbony spod panowania Maurów powstanie katedra. W 1147 r. budynek był gotowy, a na początku XIII wieku sprowadzono do katedry relikwie patrona Lizbony św. Wincentego z Saragossy (relikwie znajdują się w katedrze do dzisiaj). Tak powstała Sé de Lisboa, która dzisiaj jest najstarszym istniejącym w mieście kościołem.
W jego podobnej do fortecy bryle dostrzeżemy różne style architektoniczne – romańską fasadę zachodnią, gotycką kaplicę św. Bartłomieja, czy barokową kaplicę Najświętszego Sakramentu.
Klasztor Hieronimitów (Mosteiro dos Jeronimos)
Wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO, Klasztor Hieronimitów należy do głównych atrakcji Lizbony i pozostaje najwybitniejszym przykładem wyrafinowanego stylu manuelińskiego w architekturze. Portugalski monarcha Manuel I zamówił tę budowlę, by uczcić odkrycie drogi morskiej do Indii przez Vasco da Gamę w 1498 r. Budowę klasztoru rozpoczęto w 1502 roku, a zakończono niemal sto lat później. Po ponad trzech stuleciach w ręku kongregacji hieronimitów, później w tej ogromnej budowli mieściły się szkoła i sierociniec. Wchodząc do kościoła zauważymy przepiękne kolumny przypominające pnie palmowe oraz pajęczynowe sklepienie. W kościele znajdziemy m.in. grobowiec Vasco da Gamy. Koniecznie trzeba przespacerować się krużgankami, które przyozdobione są łukami i wieżyczkami z motywami roślinnymi.
Pasteis de Belém, zwane też Pasteis de Nata
Pasteis de Belem to najbardziej znana słodkość pochodząca z Lizbony. Są to to babeczki z ciasta francuskiego wypełnione masą budyniową, a powstały właśnie w Belém, jako swego rodzaju „produkt uboczny” przyklasztornej pralni.
Mnisi z klasztoru Hieronimitów zużywali ogromne ilości białka z jajek do krochmalenia habitów. Ale co zrobić z niepotrzebnymi żółtkami? Któryś z mnichów wpadł na pomysł wypiekania babeczek, które z czasem stały się istotnym źródłem dochodu dla klasztoru. Gdy klasztor zlikwidowano w 1834 r. przepis na babeczki został sprzedany rodzinie, która piecze je do dzisiaj, w sąsiadującej z klasztorem piekarni. Nazwa babeczek Pasteis de Belem jest zastrzeżona, dlatego w innych cukierniach występują one pod nazwą Pasteis de Nata.
Azulejos
Ulubioną portugalską sztukę dekoracyjną, zapożyczona jeszcze od Maurów, manifestuje się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz wielu gmachów szybko zauważy każdy odwiedzający Lizbonę. Lśniące biało-niebieskie kafle nazywane są „azulejos” i napotkamy je wszędzie – na fasadach eleganckich kamienic i kościołów, na niektórych stacjach metra, w hali dworcowej. Najczęściej zdobią je motywy geometryczne lub roślinne. Dla fanów azulejos punktem obowiązkowym powinno być ich muzeum, czyli Museu Nacional do Azulejo, mieszczące się w odbudowanym XVI-wiecznym klasztorze. Jednym z ciekawszych eksponatów jest wykonany z azulejos panel długości 36 metrów przedstawiający panoramę Lizbony sprzed trzęsienia ziemi.
Torre de Belém
Kiedyś Belém było wioską rybacką położoną poza miastem. Dziś jest jedną z jego najczęściej odwiedzanych dzielnic. Poza wspomnianym już Klasztorem Hieronimitów, w Belem znajdziemy także znaną z pocztówek wieżę Torre de Belém.
Wieża Belem składa się z bastionu i wieży obronnej. Czteropiętrowa konstrukcja ma łącznie 35 metrów wysokości. Pierwotnie Wieża Belem znajdowała się na środku rzeki Tag. Silne trzęsienie ziemi w 1755 roku znacząco zmieniło przebieg koryta rzeki i obecnie wieża stoi przy prawym jej brzegu. Zwiedzając wieżę Belem będziemy mieli również okazję zobaczyć w oddali Most „25 kwietnia” (Ponte 25 de Abril), będący niemal wierną kopią słynnego Golden Gate w San Francisco. Liczącą 2,27 km przeprawę zbudowała w 1966 r. ta sama firma
