Spis treści
Anemia najbardziej kojarzy się z żelazem i zaburzeniami związanymi z jego brakiem. Żelazo to składnik mineralny, którego organizm nie może wyprodukować, a jednocześnie jest ono niezbędne do prawidłowego funkcjonowania.
Człowiek musi zatem dostarczyć je sobie sam, a także przy rozmaitych dolegliwościach badać jego poziom. Bywa jednak tak, że to nie za niski poziom żelaza stanowi kłopot, ale odwrotnie. Od czego zależy poziom żelaza we krwi i jakie są objawy zbyt wysokiego stężenia?
Pochodzenie i znaczenie żelaza w organizmie
Najwięcej żelaza magazynuje się w wątrobie, stąd i słynna wątróbka zalecana jest do spożycia przy anemii. Oprócz tego organu spore ilości żelaza są składowane w szpiku kostnym i śledzionie. Do tych organów żelazo jest transportowane z krwią, a do obiegu trafia wchłaniane w dwunastnicy. Magazynowane żelazo wykorzystywane jest do produkcji hemoglobiny. Do organizmu dostarczane jest z pożywieniem głównie pochodzenia zwierzęcego — żelazo hemowe. Istnieje żelazo niehemowe pochodzenia roślinnego, ale jest trudno przyswajalne przez organizm. Żelazo w szpiku kostnym produkuje czerwone krwinki, czyli erytrocyty.
Rola żelaza w organizmie dotyczy prawidłowej pracy mięśni. Jest ono bowiem składnikiem mioglobiny, czyli białka umożliwiającego mięśniom pobieranie krwi niezbędnej do pracy. Podobnie w enzymach tkankowych żelazo umożliwia ich funkcjonowanie. Pierwiastek bierze udział w zwalczaniu wirusów i bakterii, dbając o nasz układ odpornościowy, w detoksykacji organizmu ze szkodliwych substancji czy metabolizmie cholesterolu.
Przyczyny podwyższonego poziomu żelaza we krwi
Hemochromatoza to genetyczna choroba wywołująca skłonność do nadmiernego gromadzenia się żelaza. Najczęściej człowiek w ciągu doby przyswaja 1% tego pierwiastka z pożywienia, podczas gdy reszta zostaje w naturalny sposób usunięta. Natomiast osoba z tą chorobą może przyswoić nawet 100 %, bo mechanizm obrony przed nadmiarem żelaza jest zakłócony. Choroba związana jest z mutacją genu HFE i potrafi długo nie dawać objawów, a żelazo sukcesywnie się odkłada w toksycznej dla organizmu ilości. Stopniowo jednak pojawią się symptomy w postaci zmęczenia, senności, bólu brzucha czy stawów. Na tym etapie da się jeszcze zadziałać, tak by cofnąć objawy i nie dopuścić do dalszych spustoszeń, jakie nadmiar tego pierwiastka może spowodować.
Po czym rozpoznać podwyższony poziom żelaza w organizmie
Niestety często sami lekarze nie szukają przyczyn dolegliwości w diagnozie poziomu tego pierwiastka. Dzieje się tak dlatego, że objawy choroby pojawiają się dość późno, bo nawet ok. 30 r.ż. Lekarze zakładają, że objawy choroby genetycznej obecnej od dziecka powinny dać symptomy dużo szybciej. Tymczasem rozwój tej choroby potrafi być bardzo wolny. Dlatego sami możemy kontrolnie zbadać poziom żelaza we krwi, jeśli tylko obserwujemy u siebie nadmierną, niczym nieuzasadnioną tendencję do przemęczenia i ospałości.
Do tego, jeśli zdarzają nam się powtarzające stany podgorączkowe czy wręcz gorączka, warto mieć na uwadze, że nie musi to być infekcja, a właśnie może oznaczać zaburzenia wchłaniania żelaza. Do innych objawów zalicza się wypadające włosy, łamliwe paznokcie, suchą skórę czy bóle głowy, ale też, choć rzadziej nudności, spadek łaknieniem i masy ciała, zaburzenia menstruacji u kobiet i erekcji u mężczyzn.
Nieleczone zaburzenia wchłaniania żelaza mogą doprowadzić do marskości czy nawet raka wątroby. Na skutek toksycznej ilości żelaza w organizmie uszkodzeniu mogą ulec również trzustka i serce. Dieta ograniczona w czerwone mięso, jaja, suszone owoce, pietruszkę czy fasolę to jedno, ale ważny jest też wapń, który ogranicza przyswajanie żelaza. Bywa, że konieczna okazuje się praktyka upuszczania krwi odciążająca organy z nadmiaru tego pierwiastka.
