Spis treści
Uniwersytet Trzeciego Wieku to model kształcenia, który został stworzony dla seniora, który przeszedł na emeryturę.
Aktywizacja w starszym wieku
Rozwój człowieka skierowany jest na szukanie sensu istnienia i zrozumienie otaczającego świata, a także na syntezę swoich doświadczeń i podsumowanie życia. Naprzeciwko potrzebom rozwojowym seniorów wychodzi ruch Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Narodził się on we Francji na początku lat 70 XX wieku, a ukierunkował swą działalność na różne formy fizycznej, umysłowej oraz kulturalnej aktywności.
Starzenie się to proces skomplikowany i różnorodny. Stawia przed seniorem nowe i trudne zadania, związane z koniecznością dopasowania się do starości. Uniwersytety Trzeciego Wieku pozwalają na włączenie starszych osób do systemu kształcenia ustawicznego.
Zadania rozwojowe w okresie starości obejmują: podjęcie nowych ról oraz zajęć wiążących się z przejściem na emeryturę, dołączenie do grupy rówieśników, podtrzymanie zainteresowania światem, przygotowanie do ograniczeń fizycznych, interpretację sukcesów i niepowodzeń, przygotowanie do straty najbliższych osób.
W naszym kraju pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku (UTW) utworzono w Warszawie z inicjatywy prof. Haliny Szwarc w 1975 roku – w trzy lata po otwarciu przez prof. Pierre’a Vellasa pierwszego Uniwersytet Trzeciego Wieku we francuskiej Tuluzie. Kolejne UTW powstawały początkowo wyłącznie w dużych miastach.
Uniwersytety Trzeciego Wieku proponują seniorom różnorodne formy aktywności umysłowej, fizycznej oraz społecznej. Poprzez zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności posługiwania nowoczesną technologią informatyczną i poszerzanie znajomości języków obcych, a także rozwijanie zainteresowań i nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi seniorzy mają duże możliwości rozwoju. Równocześnie słuchacza UTW cechuje wiele pozytywnych postaw i zachowań, które sprzyjają aktywności pomimo starzenia.
Proces aktywizacji na zajęciach w Uniwersytecie Trzeciego Wieku stanowi podstawę funkcjonowania instytucji i placówek edukacyjnych, których oferta skierowana jest do osób w starszym wieku. Uczestnicy zajęć kulturalno-oświatowych podejmują różne zadania edukacyjne oraz wykorzystują najnowsze narzędzia zdobywania wiedzy. Uczenie się nie jest dla seniora nudnym procesem. Nauka na UTW to pasjonujące wyzwanie. Jest to aktywność otwarta na refleksyjne doświadczanie codzienności oraz pomnażanie wiedzy i różnych umiejętności, w tym także cyfrowych, które są konieczne w epoce szybko zmieniających się technologii.
Edukacja w starszym wieku
Edukacja w starszym wieku podnosi jakość życia i pozwala pełniej korzystać ze swojego życie. Dlatego sprzyja jego afirmacji i akceptacji. Dynamizm i głębia życia zamyka się w rozwoju seniora, co pozwala na pełniejsze poznanie siebie i budowanie wewnętrznego „Ja”. Droga do poznania samego siebie prowadzi poprzez zrozumienie innych, a to wiąże się z umiejętnością życia we wspólnocie i w pozytywnych kontaktach z otoczeniem. Senior na UTW może odkrywać pełny sens życia i uzyskać wewnętrzny spokój.
Według Pierra Vellasa, podstawowe cele UTW polegają na:
- włączeniu seniorów do systemu ustawicznego kształcenia;
- podniesienie aktywności fizycznej i psychicznej słuchaczy;
- prowadzenie różnych obserwacji oraz wykonywanie badań naukowych;
- opracowanie metod edukacji osób starszych;
Specjaliści z andragogiki, geragogiki oraz edukacji gerontologicznej uważają, że uczenie się seniorów można rozpatrywać w rożnych kategoriach, przy czym wymienia się uczenie się dla:
- przyjemności i zdobywania nowych umiejętności
- utrzymania intelektualnej sprawności
- podmiotowego rozwoju oraz rozwiązywania problemów życiowych;
- budowania życiowej mądrości
- jako dojrzewanie w społeczeństwie.
Własna aktywność, gdy jest pobudzana silną motywacją, pozwala starszym osobom nawiązywać nowe interpersonalne kontakty, a także nabywać doświadczeń życiowych i podejmować naukę wraz z rozwijaniem zainteresowań, w tym korzystaniem z komputera i z Internetu. Prewencja przed skutkami starości na zajęciach UTW odbywa się przez poprawę sprawności umysłowej: intuicji, intelektu, pamięci oraz aktywności fizycznej, która zapewnia sprawność ruchową.
Autor: lekarz medycyny Agnieszka Dorota Szczepanik
Bibliografia:
- The role of the University of the Third Age in meeting needs of … – Eric
- Aleksander, Andragogika, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom – Kraków 2009, s. 292.
- Szarota, Edukacja dorosłych w Polsce – wyzwania i możliwości, „Edukacja Dorosłych” 2003, nr 4, s. 19.
- Przyszczypkowski , wyd. cyt., s. 45; A. Manstead, M. Hewstone, Psychologia społeczna. Encyklopedia Blackwella, Jacek Santorski & Co, Warszawa 2001, s. 596.
- Czerniawska, Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno – Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2000, s. 178.
- Dubas, Drogi rozwojowe starości, w: E. Woźnicka (red.), Gerontologia, ludzie starsi, jako jednostkowe siły społeczne, Zeszyty Naukowe WSHE w Łodzi 2002, nr 7, s. 16 – 17
- 40 lat ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce. 1975-2015, Wyd. Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc, Warszawa 2014.
- Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje, Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 2012, s.77.
