Spis treści
Wzrok jest najważniejszym narządem zmysłu. Aż 80% tego, co pamiętamy – widzieliśmy. Niestety, tak jak w przypadku całego naszego organizmu, jego funkcja wraz z wiekiem się pogarsza. Najszybciej jest to zauważalne u osób, które skończyły 40-45 rok życia. Dlaczego tak się dzieje? Jakie choroby najczęściej dotyczą tego najważniejszego ze zmysłów? Jak im przeciwdziałać? Tłumaczy dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska, okulistka i dyrektor medyczny kliniki Oko-Test z placówkami w Olkuszu i Nowym Targu.
Pogarszanie się wzroku ma związek ze starzeniem się soczewki oka. Staje się ona coraz sztywniejsza i mniej elastyczna, przez co zaczynają pojawiać się problemy w oglądaniu przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości. Ludzie wówczas coraz częściej sięgają po okulary, które stają się niezbędne w codziennym funkcjonowaniu. To okulary do czytania, z soczewkami o mocy plus, których używa się wyłącznie w okresie wykonywania danej czynności. Szkła początkowo mają małe wartości dioptryczne, takie jak +0,5, jednak wraz z wiekiem, po 50-tym, 60-tym roku życia, wartość dioptrii zwykle zwiększa się i trzeba wymieniać okulary na wartości +2, +2,5, a nawet +3,5. Jest to problem bardzo powszechny, od lat 50. ubiegłego wieku odnotowuje się stały wzrost jego występowania, a według szacunków do 2050 roku będzie dotyczył blisko połowy światowej populacji.
Najczęstsze choroby wzroku zależne od wieku
Najczęstszą chorobą wzroku towarzyszącą osobom starszym, jest zaćma. W ten sposób nazywa się postępujące zmętnienie soczewki, które pojawia się zwykle u osób po 70-tym roku życia, a powyżej 80-tego roku życia, problem jest stwierdzany nawet w połowie przypadków. Co istotne, w obecnych czasach schorzenie zaczyna dotyczyć już coraz młodszych, nawet 40-letnich osób. Osoby cierpiące na zaćmę mają przymglone widzenie, ostrość ich wzroku do dali i bliży pogarsza się, często występują też trudności w doborze okularów. W początkowym stadium choroby występuje lekkie przymglenie, które z czasem staje się coraz bardziej gęste i utrudnia pacjentom wykonywanie podstawowych czynności, takich jak przygotowanie posiłków, jazda samochodem czy czytanie.
Pacjenci z zaćmą bardzo często nie wiedzą, gdzie powinni szukać pomocy. – W początkowej fazie problemu często trafiają do optyka – tłumaczy dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska. – Niestety, w ich przypadku zmiana okularów nie przynosi absolutnie żadnych efektów. Dlatego następnie zgłaszają się ze swoją przypadłością do okulisty, który w trakcie badania biomikroskopowego (lampą szczelinową) stwierdza najczęściej właśnie zmętnianie soczewki – wyjaśnia specjalistka kliniki Oko-Test. Jednocześnie okulistka zwraca też uwagę na fakt, że zaćma jest procesem, który samoistnie nigdy się nie cofa, a jedynym skutecznym sposobem jej leczenia jest operacja, po której w większości przypadków pacjenci na powrót widzą bardzo dobrze.
Drugą, często spotykaną chorobą oczu związaną z wiekiem, jest jaskra – prowadząca do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki, a co za tym idzie – pogorszenia, w postaci zawężenia pola widzenia, lub utraty wzroku. Głównym czynnikiem powodującym uszkadzanie nerwu wzrokowego jest w tym przypadku nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Choć jest problemem nieuleczalnym, istnieją terapie przeciwdziałające rozwojowi tej choroby.
Jak leczyć najczęstsze choroby wzroku?
Leczenie zaćmy jest zabiegiem operacyjnym, który uważa się za najczęściej wykonywany na świecie. Trwa on od 10 do 15 minut, jest bezpieczny i bezbolesny. Polega on na wymianie zmętniałej soczewki i wprowadzeniu w jej miejsce nowej, sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej, która w doskonały sposób zastępuje naturalną.
– Niestety, choć zabieg w dzisiejszych czasach wygląda już zupełnie inaczej niż kiedyś, pacjenci nadal bardzo często zwlekają z nim. Obawiają się bólu i tego, że procedura jest wykonywana na oku. Dodatkowo nie chcą również oczekiwać na operację w długich kolejkach, a następnie leżeć w szpitalu – tłumaczy okulistka Oko-Test. – Tymczasem są to mity, które wynikają z faktu, jak zabieg wyglądał przed laty. Przez ostatnie dekady nastąpił znaczny rozwój w zakresie operowania zaćmy. Obecnie chirurg-okulista wykonuje zabieg przy użyciu nowoczesnego, bardzo dokładnego mikroskopu operacyjnego, a cięcie wykonywane w trakcie zabiegu jest 2-milimetrowe i samozasklepiające. Nie ma zakładanych szwów, a w trakcie i po operacji pacjent nie odczuwa bólu, z reguły nie ma więc potrzeby przyjmowania dodatkowych środków przeciwbólowych. Procedura odbywa się w ramach chirurgii jednego dnia, a pacjent na oddziale przebywa zaledwie 2-3 godziny – wyjaśnia dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska.
Procesem o wiele bardziej skomplikowanym jest natomiast leczenie jaskry. Istnieje wiele rodzajów tej choroby i metod jej leczenia. Mogą to być zarówno laserowe zabiegi przeciwjaskrowe, jak i chirurgia jaskry polegająca na wytworzeniu nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z oka. Istnieje również metoda tradycyjna, przy pomocy mikrostentów wszczepianych do oka podczas zabiegu operacyjnego. – Jest to metoda małoinwazyjna, bezbolesna i nie wymagająca długiego pobytu w szpitalu. Zabieg jest niezwykle precyzyjny, przy użyciu specjalistycznych mikronarzędzi. Pomaga uratować wzrok, ponieważ nieleczona jaskra prowadzi do jego nieodwracalnej utraty – tłumaczy specjalistka kliniki Oko-Test, w której opisany zabieg (tak jak i opisana wcześniej operacja zaćmy) jest refundowany w ramach NFZ.
Jak spowolnić starzenie się wzroku?
Czy istnieje sposób na spowolnienie procesu degradacji wzroku? Owszem, choćby poprzez odpowiedni tryb życia i utrzymywanie ogólnego dobrostanu organizmu. Uwagę należy zwrócić również na odpowiedni sposób odżywiania się, zażywanie witamin czy suplementów diety przepisywanych przez okulistę. Osoby starsze często chorują na nadciśnienie, cukrzycę i inne choroby metaboliczne, choroby tarczycy, zapalenie stawów, które leczy się przy pomocy leków przyspieszających powstawanie zaćmy. – Dlatego tak ważne jest, aby dbać o ogólnie dobrą kondycję całego organizmu. Regularnie odwiedzać nie tylko okulistę, lecz przede wszystkim lekarza rodzinnego, który powinien przepisać odpowiednie leki, zlecić właściwe badania – po to, żeby pacjent był w stanie w możliwie najbardziej komfortowy i szybki sposób poradzić sobie z dolegliwościami – wyjaśnia okulistka.
Dodatkowe zalecenia – ćwiczenia wzroku
W sytuacjach, kiedy przez dłuższy czas czytamy czy rozwiązujemy krzyżówki, powinniśmy pozwolić oczom odpocząć. Co to oznacza? – Przykładowo czytając przez 20 minut, róbmy przerwy polegające na podchodzeniu do okna, spoglądaniu na zielone drzewa w oddali przez 20 sekund, rozluźnianiu akomodacji – tłumaczy dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska. – Pracując przez 30 minut, na rozluźnienie akomodacji poświęcajmy 30 sekund. Do czytania teksów czy rozwiązywania krzyżówek, zawsze powinno się mieć dobrze dobrane – przez optometrystę lub lekarza okulistę – okulary do bliży. Ważne jest również rozmasowywanie mięśnia okrężnego oka, biegnącego dookoła górnej i dolnej powieki, łączącego się w bocznym i przyśrodkowym kącie, który możemy również delikatnie rozmasowywać i rozluźniać. Zalecane jest również rozmasowywanie skroni lub robienie ciepłych okładów w postaci specjalnych masek stosowanych na oczy, albo nawet ciepłej ręki przykładanej do skroni.
