Spis treści
Jedną z podstawowych zdolności umysłu jest zapamiętywanie. Jest to proces poznawczy, który szczególnie neurologów i psychologów zachęca do badań, gdyż zaciekawienie budzi pojemność pamięci, a tym samym procesy zapominania.
Do mózgu docierają nieograniczone bodźce i informacje, które przekazywane są w postaci impulsów nerwowych między komórkami nerwowymi. Jak to się dzieje, że nie wszystkie zostaną zapamiętane? Jak poprawić działanie pamięci kiedy ta płata nam figle w najmniej oczekiwanych momentach?
Na początek zapamiętać, że pamięci są różne rodzaje
Wyróżnia się pamięć ultrakrótką, czyli sensoryczną, pamięć krótkotrwałą, zwaną świeżą oraz długotrwałą. Ta pierwsza to rejestr sensoryczny bodźców, który trwa czasem zaledwie ułamki sekund. Pamięć krótkotrwała to zdolność zapamiętywania aktualnie odbieranych przez zmysły bodźców. Jest ona nietrwała i najczęściej ulega zaburzeniom przy różnych chorobach. To ten rodzaj pamięci umożliwia uczenie się nowej wiedzy i od niego zależy powstawanie pamięci długotrwałej. W tej ostatniej właśnie przechowywane są informacje przez tygodnie, miesiące, czy lata.
Przez to, że ten rodzaj pamięci rozłożony jest na szerokiej powierzchni kory mózgowej, jest mniej podatny na zaburzenia. W jej zakresie wyróżnia się pamięć deklaratywną i proceduralną. Pamięć deklaratywna gromadzi wiedzę epizodyczną dotyczącą wydarzeń oraz wiedzę semantyczną dotyczącą słów i nazw. Pamięć proceduralna pozwala planować, rozwiązywać problemy oraz podejmować decyzje. Łatwe do zapamiętania?
Jak i dlaczego zapominamy?
Tyle tej pamięci, że wydawałoby się, że powinniśmy zapamiętywać wszystko, jednak tak się nie dzieje. Zjawisko zanikania śladów pamięciowych wynika z faktu, że mózg tak gospodaruje procesem zapamiętywania, by nie gromadzić zbędnych informacji. Jednak to nie takie oczywiste jakby się wydawało, bo z czasem może się okazać, że informacje wcześniej zbędne, teraz byłyby przydatne.
Uczucie pustki w głowie, kiedy próbujemy przypomnieć sobie słowo, nazwisko aktora czy wkuwaną całą noc partię materiału na egzamin, znane jest chyba wszystkim. Jak sprawić, by takich sytuacji było jak najmniej?
Wspomaganie pamiętania
Specjaliści mówią jednogłośnie, że najważniejszy jest sen. To w czasie jego trwania dokonuje się utrwalenie śladów pamięciowych dzięki trwałym zmianom strukturalnym w synapsach. Musimy więc zadbać o prawidłową higienę snu. Co więcej, naukowcy już jakiś czas temu odkryli proces neurogenezy, który przeczy dotychczasowym przekonaniom, że człowiek rodzi się z określoną ilością komórek nerwowych, które z czasem już tylko obumierają. Okazało się, że w trakcie życia powstają nowe komórki nerwowe. Należy zatem tak żyć, by cały czas ćwiczyć swoje zasoby poznawcze. Jak to zrobić?
Dobre dla naszego mózgu będzie już samo czytanie książek, ale też konkretne ćwiczenia polegające na zapamiętywaniu ciągów liczb, uczenie się nowego języka, w którym do zapamiętania będzie wiele nowych słów i zwrotów. Ćwiczmy pamięć w każdej sytuacji, jadąc autobusem, przypominajmy sobie nazwy wszystkich przystanków, idąc ulicą, rozpoznajmy nazwy marek samochodów, mijanych ulic czy drzew.
W domu natomiast miejmy pod ręką sudoku czy krzyżówki częściej niż pilota od telewizora, gdyż w TV nikt od nas niczego nie wymaga, mamy wszystko podane na tacy. Ćwiczenie pamięci wymaga od nas wysiłku, który podobnie jak aktywność fizyczna może przełożyć się na same korzyści w naszym życiu. W naszej diecie natomiast witamina B, C, D powinny zająć jedne z kluczowych miejsc.
