Starzenie się populacji oraz wzrost zachorowań na nowotwory wśród seniorów, w wieku powyżej 65 roku życia, i zmiany fizjologiczne oraz patologiczne zachodzące u starszych osób doprowadziły do powstania onkologii geriatrycznej. Stosowanie coraz lepszych metod leczenia powoduje, że choroba nowotworowa zazwyczaj ma przewlekły przebieg — osoby, które zachorowały w młodym wieku będą, zatem również potrzebować wsparcia geriatrycznego.
Geriatria onkologiczna to podspecjalność onkologii klinicznej, dlatego powołano Międzynarodowe Towarzystwo Onkologii Geriatrycznej (SIOG, International Society of Geriatric Oncology).
Onkologia geriatryczna stosuje wielowymiarowe i interdyscyplinarne podejście do chorych na nowotwory. Podstawą są cztery zasady: zachowanie autonomii pacjenta, odnoszenie korzyści klinicznej w czasie leczenia, oraz nieszkodzenie choremu a także sprawiedliwość w podejmowaniu decyzji. Seniorzy w wieku 65 roku życia stanowią różnorodną grupę pod względem stanu biologicznego oraz współwystępujących chorób i wydolności narządowej, co ma swe implikacje w czasie kwalifikowania do przeciwnowotworowej terapii.
Do najczęściej występujących chorób wiążących się wiekiem należą:
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- zapalenie stawów,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- cukrzyca,
- depresja, udary,
- nowotwory.
Chorzy w wieku powyżej 65 roku życia stanowią ok. 60 proc. chorych na nowotwory w Europie oraz w Ameryce Północnej, a w czasie najbliższych 30 lat liczba ta najprawdopodobniej wzrośnie o 10%.
Najczęstszymi nowotworami, które występują u seniorów są:
- rak płuc,
- rak prostaty,
- rak piersi.
Z nowotworów przewodu pokarmowego większość dotycząca seniorów to m.in. rak przełyku oraz nowotwory żołądka, trzustki, a także jelita grubego. Inne nowotwory, które są często diagnozowane u starszych osób to rak nerki oraz pęcherza moczowego, a także rak skóry (inne niż czerniak) albo szpiczak plazmocytowy.
NDRP, czyli niedrobnokomórkowy rak płuca stanowi ok. 80–85% wszystkich pierwotnych nowotworów umiejscowionych w tej okolicy. Ocenia się, że ponad 50% pacjentów z rozpoznaniem zaawansowanego NDRP, to osoby w wieku powyżej 65 roku życia, zaś średni wiek w chwili rozpoznania to 70 lat.
W przypadku raka endometrium od 2 dekad obserwuje się wzrost zachorowalności i trzeba liczyć się z utrzymywaniem takiego trendu przy stabilnym albo małym wzroście poziomu umieralności. Pomimo dobrego rokowania, wznowy raka występują u ok. 20% chorych.
Z upływem lat dochodzi do zmian fizjologicznych, prowadzących do modyfikacji w czynnościach układu pokarmowego, nerek lub szpiku kostnego. Dochodzi też do morfologicznych zmian ciała i do zaburzeń emocjonalnych.
Choroby współwystępujące wpływają na wydolność organizmu, zaś stosowane leki wchodzą w niekorzystne interakcje z lekami przeciwnowotworowymi.
Dane, które dotyczą badań przesiewowych w populacji seniorów są dostępne tylko na podstawie analiz z ogólnopopulacyjnych programów badań przesiewowych. Brakuje programów skriningowych dla seniorów w wieku powyżej 65, 70 albo 75 roku życia. Przy kwalifikacji do tych programów trzeba uwzględnić wiele czynników:
- wiek,
- współczynnik przewidywanego zysku/straty,
- obecność chorób współistniejących,
- świadomą zgodę osób, które w nim uczestniczą.
Podkreśla się wartość informacji, udzielanych tym seniorom, którym proponuje się udział w badaniach przesiewowych.
W profilaktyce choroby nowotworowej, a także w trakcie jej leczenia właściwie zbilansowana dieta odgrywa dużą rolę. Niewielkie zmiany stylu życia, polegające m.in. na racjonalnym doborze posiłków oraz przebywaniu na świeżym powietrzu pomagają dostarczyć odpowiednią ilość witamin do organizmu.[7] Większą uwagę powinno przykładać się do racjonalnego odżywiania, gdyż pomoże to zapewnić organizmowi zalecaną podaż składników odżywczych, w tym także witamin.
Autor: lekarz medycyny Agnieszka Dorota Szczepanik
Bibliografia:
- Krzemieniecki K. Całościowa ocena geriatryczna i jej znaczenie kliniczne w onkologii — systematyczny przegląd piśmiennictwa. Gerontol. Pol. 2009; 1: 1−7
- Yancik R., Ries L.A. Cancer in older persons: an international issue in an ageing world. Semin. Oncol. 2004; 31: 128–136
- Jemal A., Siegel R., Ward E. i wsp. Cancer statistics. CA Cancer J. Clin. 2009;
59: 225–224. - Gridelli C., Langer C., Maione P. i wsp. Lung cancer in the elderly. J. Clin. Oncol. 2007; 25: 1898-1907.
- Marchewka A., Dąbrowski Z., Żołądź J.A. Fizjologia starzenia się. PWN, Warszawa 2012: 1-32
- Kulik-Kupka K. Witaminy w walce z nowotworami, Medycyna Rodzinna 1/2016, s. 26-31
