Spis treści
Śmierć bliskiej osoby wymaga uregulowania wielu kwestii. Wbrew pozorom trzeba na to poświęcić nieco czasu, a wiele osób pod wpływem emocji związanych z tym przykrym wydarzeniem, zapomina o dopełnieniu ważnych formalności, co może skutkować różnymi problemami w przyszłości. Formalności po zmarłym obejmują m.in. zamknięcie kont bankowych, umów i zobowiązań finansowych, przeprowadzenie postępowania spadkowego. Wyjaśniamy, jak w tej trudnej dla nas sytuacji uporządkować niezbędne kwestie prawne i urzędowe.
Pierwszy krok do uzyskanie Aktu Zgonu
Śmierć bliskiej osoby to konieczność załatwienia wielu formalności. Pierwszym krokiem jest zawsze uzyskanie aktu zgonu, który wystawia Urząd Stanu Cywilnego. Dokument jest niezbędny do załatwienia wielu spraw np. ubiegania się o zasiłek pogrzebowy z ZUS czy urlop okolicznościowy od pracodawcy. Sporządzany jest on na podstawie Karty Zgonu. Karta zgonu jest dokumentem potwierdzającym zgon osoby zmarłej i służy do ubiegania się o wystawienie kolejnego dokumentu – aktu zgonu, który sporządza Urząd Stanu Cywilnego (USC). W zależności od miejsca i okoliczności śmierci (szpital, wypadek, w wyniku przestępstwa) kartę zgonu może wystawić lekarz, a także ratownik medyczny lub inne odpowiednie służby.
Udając się do Urzędu Stanu Cywilnego, przygotuj wcześniej Kartę Zgonu, dowód osobisty zmarłego oraz swój dokument tożsamości do okazania w USC. W Urzędzie Stanu Cywilnego bezpłatnie uzyskamy akt zgonu oraz jeden egzemplarz odpisu skróconego aktu zgonu. Dokument ten będzie niezbędny do ubiegania się o świadczenie z ZUS – zasiłek pogrzebowy, ale także do uporządkowania spraw spadkowych.
Organizacja pochówku i zasiłek pogrzebowy
Z odpisem aktu zgonu udaj się do administracji wybranego cmentarza. Tam możesz zawrzeć umowę z właścicielem grobu. Wiąże się ona z uiszczeniem opłaty na okres 20 lat.
Jeżeli zmarłego planujemy pochować w rodzinnym grobie, gdzie spoczywają już inne, zmarłe wcześniej osoby, to Współpraca z rodziną jest istotna w przypadku tzw. dochówku. W przykładowej sytuacji gdy w grobie spoczywa żona, dochowanie męża nie wymaga zgody rodziny. Sprawa dochówku staje się dyskusyjna, gdy w grobie zostali też pochowani inni członkowie rodziny nie z bezpośredniej linii rodzinnej lub osoby niespokrewnione. Wówczas najbliższe osoby wszystkich pochowanych powinny wyrazić zgodę na dochowanie kolejnej osoby.
Postępowanie spadkowe
Nie można zapomnieć o aspektach związanych z dziedziczeniem majątku. Jedną z najważniejszych procedur po śmierci bliskiej osoby będzie przeprowadzenia postępowania spadkowego. W pierwszej kolejności należy ustalić, czy zmarły pozostawił testament. Jeśli tak, to niezbędne będzie jego otwarcie oraz realizacja zawartych w nim instrukcji.
Jeżeli zmarły sporządził testament notarialny, to z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że znajduje się on w rejestrze. Spadkobiercy powinni więc udać się do dowolnej kancelarii notarialnej i poprosić o sprawdzenie, czy testament zmarłej osoby został spisany i który notariusz go przechowuje.
Może się zdarzyć, że zmarła osoba spisała tzw. testament własnoręczny (holograficzny) i znajduje się on gdzieś w jej ostatnim miejscu zamieszkania. Jeżeli po śmierci bliskiej osoby uda nam się znaleźć taki testament, to mamy obowiązek złożyć go w sądzie lub u notariusza.
Zdarza się, że ostatnia wola zmarłego nie została spisana. W przypadku braku testamentu dziedziczenie odbywa się na podstawie przepisów prawa. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, istnieją 4 grupy spadkobierców. Są to kolejno następujący bliscy zmarłego:
- grupa I tzw. grupa zerowa – małżonek, dzieci oraz zstępni (potomkowie) dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku,
- grupa II – małżonek i rodzice, rodzeństwo i ich dzieci,
- grupa III – dziadkowie i ich zstępni,
- grupa IV – pasierbowie,
- grupa V – gmina i Skarb Państwa.
Po zarejestrowaniu u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, spadkobierca musi w przeciągu miesiąca zgłosić spadek w Urzędzie Skarbowym. Tylko spadkobiercy z tzw. zerowej grupy, czyli z najbliższej rodziny, są zwolnieni z podatku spadkowego. Muszą jednak zgłosić przyjęcie spadku w Urzędzie Skarbowym w terminie 6 miesięcy
Spadek nabywa się z dobrodziejstwem inwentarza (tzn. odpowiedzialność za ewentualne długi spadkodawcy ponoszona jest do wartości ustalonego w wykazie albo spisie inwentarza spadku), o ile spadkobierca nie oświadczy inaczej. Oświadczenie dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku dokonuje się przed sądem lub przed notariuszem.
Zamknięcie zobowiązań konsumenckich zmarłego
Bardzo ważne jest także zakończenie umów z firmami telekomunikacyjnymi, dostawcami energii oraz innymi usługodawcami (np. dostawca TV kablowej czy internetu). W przypadku umów długoterminowych warto sprawdzić, jakie są zasady ich rozwiązania oraz czy istnieją jakiekolwiek zobowiązania finansowe do uregulowania.
Przygotuj własną kopertę „na wszelki wypadek”
Warto pomyśleć o przygotowaniu własnej koperty tzw. na wszelki wypadek. Powinna ona zawierać wszystkie istotne informacje oraz dokumenty, które ułatwią załatwienie spraw po naszej śmierci. Można ją przekazać zaufanej osobie, komuś z rodziny, przyjacielowi, czy prawnikowi.
Zebrane informacje znajdziesz w specjalnej broszurze przygotowanej przez UOKiK, którą można pobrać online. Mogą być one pomocne w zakończeniu zobowiązań zmarłego oraz załatwieniu urzędowych formalności. Dowiesz się również, jak uzyskać przysługujące świadczenia oraz co warto umieścić w kopercie na wszelki wypadek.
